Bijenwerk 2015 januari/februari

In deze bijdrage aandacht voor:

In de tweede helft van november en begin december waren er voldoende koude dagen en nachten om de bijenvolken “uit het broed” te laten gaan. De periode van 10 tot 24 december leek derhalve geschikt om de mijtenbestrijding via oxaalzuurkristallen aan te pakken. Op zondag 14 december was het een prachtige windstille, koude, zonnige dag om te oxalen. Echter de dagen erna leek het wel herfst met temperaturen ver boven de 10 graden en heel veel regen. In de laatste 10 dagen van 2014 waren er nog voldoende koude dagen om een doeltreffende oxaalzuurbehandeling uit te voeren. Bij stijgende temperaturen in januari zullen de volken weer in het broed komen. Nu maar hopen dat de winterverliezen beperkt blijven.

Wilde bijen mede achteruitgegaan door gebrek aan bloemen

Gaspeldoorn bloeit soms ook de hele winter Uit onderzoek van stuifmeel van bijen uit museumcollecties blijkt dat het verlies aan bloemen in het landschap wel eens een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van wilde bijensoorten zou kunnen zijn. Dit werd al langer vermoed, maar tot op heden ontbrak hiervoor het bewijs. Dat bewijs is nu geleverd aan de hand van museumcollecties.

Alterra-onderzoeker Jeroen Scheper heeft samen met collega’s van onder andere de universiteiten van Wageningen, Leiden en Nijmegen het stuifmeel van bijen in museumcollecties onderzocht. Aan de hand hiervan konden zij bepalen welk planten door die ‘historische’ bijen (van vòòr 1950) als waardplant werden gebruikt. Zij onderzochten daarbij 57 bijensoorten.

Bijensoorten die vroeg in het seizoen actief zijn doen het relatief beter dan soorten die later actief worden. Dit komt waarschijnlijk doordat het bloemaanbod in het huidige agrarische landschap in Nederland in het voorjaar nog meevalt, maar dat het later in het seizoen, vanaf juli, te beperkt is. Ook de lichaamsgrootte van de bijen bleek een rol te spelen. Jeroen Scheper: “Grotere soorten zijn harder achteruitgegaan dan kleinere soorten. Wellicht omdat zij meer voedsel nodig hebben en dus afhankelijk zijn van een groter bloemaanbod.”
Klik hier voor het volledige artikel.

Hoe staan de bijen er voor tijdens de kerst?

Vrijwel niemand zal uit nieuwsgierigheid zijn bijenvolken in de winter open maken. Laat staan alle ramen lichten en dan op zoek gaan naar broed e.d. Toch willen onderzoekers weten hoe de bijen er in de winter voor staan. Hierdoor wordt ons ook een kijkje gegund in de wintertros.
Vitale volken zullen in volkssterkte nauwelijks achteruitgaan in de winterperiode. Dit aspect kunt u meewegen bij uw selectie van moeren.

Ook op Imkerforum worden plaatjes getoond van winterbijen.

Deze opname werd gemaakt op 24 december 2012, toen de temperatuur nog vrij hoog was.

In deze video toont Dr. Gerhard Liebig zijn bijenvolken op 24 februari 2014:

Is de oxaalzuurbehandeling effectief geweest?

Hazelaar De mijtenval na de behandeling met oxaalzuur kan zeker 4 weken aanhouden. De grootste val kunt u verwachten tussen de 2e en de 4e dag na de behandeling. De dagelijkse natuurlijke mijtenval voorafgaande aan de winterbehandeling gaf u een goede indicatie van de hoeveelheid aanwezige mijten. Indien u 1 mijt per 2 dagen vond, had u nog ca 250 mijten in het volk zitten. De vermenigvuldigingfactor is dus 500 tijdens de wintermaanden.
In de zomer, aangezien er dan broed aanwezig is, ligt de omrekeningsfactor lager namelijk op ca 100 tot 300.

De oxaalzuurbehandeling zal geen winterverliezen voorkomen. Een verzwakt volk zal namelijk meestal ten onder gaan aan pathogene (ziekmakende) virussen, die toe kunnen slaan door de verzwakte weerstand van de individuele bijen of door een gebrek aan thermoregulatie (het vermogen om de bijen in de wintertros voldoende warm te houden).

Een winterbehandeling voorkomt echter wel dat een nog aanwezige mijtbesmetting (bijv. 250 stuks) uit de hand kan lopen tijdens de zomerperiode. De oxaalzuurbehandeling is dus een preventieve maatregel om ernstige schade later in het bijenseizoen te voorkomen.

Enquête Winterbehandeling

Graag horen we van u of u de oxaalzuurbehandeling heeft uitgevoerd of misschien juist niet. Geef gelijk eventueel de reeds geconstateerde dode of verdwenen volken door. Hiermee kunnen we al een voorzichtige indicatie voorspellen van de wintersterfte 2014/2015.

NB. Mocht u nog oxaalzuursuikerwateroplossing over hebben, gooi deze vooral weg, want de houdbaarheid is maar zeer beperkt!

Herfstverliezen bij onze Oosterburen

In het laatste Duitse “Imkernieuws” van 19 december jl. zijn de enquête resultaten van de herfstverliezen gepubliceerd. De cijfers zien er ongunstig uit in vergelijking met de afgelopen 2 jaar. In 2012 en 2013 was de herfststerfte resp. 4 en 3% in Duitsland. Dit jaar was het gemiddelde herfstverlies 6,8%. Aan de enquête deden 6.400 imkers met 89.000 bijenvolken mee. Hierbij moet overigens wel aangetekend worden dat 70% van de imkers geen verliezen hadden te melden.
Op basis van de 6,8% sterfte in de herfst zou een overall winterverlies van 15 tot 20% verwacht kunnen worden.
Het volledige artikel is te lezen via de Duitse nieuwsbrief.

Check tijdens de winter de vliegopeningen

Sommige beginnende imkers schrikken bij het aantreffen van tientallen dode bijen voor de kast of op de kastbodem. Daar is geen enkele reden voor. In de wintermaanden is er ook natuurlijke sterfte onder de bijen. Niet iedere bij zal het voorjaarszonnetje kunnen aanschouwen.

Bij langdurige kou kunnen de bijen hun gebruikelijke hygiënische gedrag niet uitvoeren. De dode bijen blijven op de bodem liggen en worden bij lage temperaturen niet geruimd. Aangezien de wintertros vaak nog voorin de kast zit, kan dit voor een opeenhoping van dode bijen voor de vliegopening zorgen. Mocht het dus lang koud blijven, steek dan even met een takje in de vliegopening en haal de dode bijen hiermee naar buiten.

Bij tussentijdse hogere temperaturen, zoals op 18 december het geval was, zullen de bijen een winterschoonmaak houden en de eerste gesneuvelde bijen de kast uitwerken. Die vind je dan terug op de vliegplank en er voor op de grond.

Dadantkast afleggerkasten

Winterse sneeuwval

Van sneeuwval hebben de bijen weinig te duchten. Sneeuw op de kasten isoleert en sneeuw voor de vliegopeningen kan eveneens weinig kwaad. De middagzon op de kasten zal – zeker in februari – de sneeuw snel doen smelten.

Bijen lopend in de sneeuw aan het einde van de winter, het geluid van de koolmees verraadt de naderende lente:

Zijn uw imkermaterialen op orde?

De winter geeft ons tijd om de imkermaterialen te inspecteren en op orde te brengen. Soms kan een zonnewassmelter of reserve bijenkast een schilderbeurt gebruiken. Onderzoek ook eens de nieuwe imkerproducten die op de markt gebracht worden, zoals bijvoorbeeld interne voerbakken.

Deze houten of plastic voerbakken worden niet op het voergat in de dekplank geplaatst, maar in plaats van 1 of 2 ramen in de broedkamer gehangen. Dit maakt roverij een stuk moeilijker, bovendien kunt u het folie of plexiglas op uw volken gewoon handhaven. Mocht u houten voerbakken gebruiken, schilder deze dan aan de binnenkant met bootlak of een grondverf, zodat de binnenzijde waterdicht wordt. Voor de koninginnenvermeerderaars onder ons: er bestaan ook houten interne voerbakjes voor MiniPlus-kastjes.

Tenslotte . . . Bijenwerk gebundeld

De schrijver van Bijenwerk wenst u een zeer voorspoedig en mooi bijenjaar toe, met vooral een goede gezondheid voor u en uw bijen!
Deze rubriek gaat met deze editie het derde jaar in. We blikken hierin steeds vooruit op wat u als imker voor handelingen zou kunnen of moeten verrichten. Bijenteeltleraar Ben Som de Cerff is man achter deze rubriek. Hij bundelde de twee afgelopen jaargangen, aangevuld met andere imkerwetenswaardigheden, tot een waardevol en fraai geïllustreerd boekwerk. Hebt u belangstelling voor een exemplaar, bestel het online bij hem. Klik voor meer info.

Bestellen

De hardcover versie van het boek is te bestellen via boekhandel Lovink te Lochem en de softcover versie via het e-mailadres van Ben Som de Cerff.
De kosten voor de softcover versie bedragen € 15,95 en voor de hardcover versie € 22,95.